در این که تعارفات دیپلماتیک ، بخشی از سیاست خارجی و آداب معاشرت دیپلمات هاست ، تردیدی وجود ندارد و نگارنده نیز بر آن واقف است ؛ نکته اما اینجاست که "هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد" و اصل اول در هر گونه سخن پراکنی دیپلماتیک - اعم از جدی و تعارف - باید در وهله اول مبتنی بر "نفع" و "عزت ملی" باشد و الّا صرف این که سخنی گفته شود تا طرف مقابل خوشش بیاید ، اساساً کار دیپلماتیک نیست و ای بسا زیان هایی را نیز متوجه کشور و غرور ملی کند.

با این حال ، به نظر می رسد برخی از مقامات ایرانی ، هنوز که هنوز است ، درگیر جو می شوند و سخنانی می گویند که پیش و بیش از هر چیز ، غرور ملی را جریحه دار و طرف های خارجی را مغرور می کند.

نمونه ها در این باره زیاد است و آخرین آن ، مربوط می شود به سخنان عالی ترین مقام دستگاه دیپلماسی کشور یعنی وزیر امور خارجه ایران که باید نماد رفتارهای اصولی دیپلماتیک باشد ؛ علی اکبر صالحی ، در سفر اخیر خود به عربستان ، آنجا را خانه خود اعلام کرده و گفته که در آن خانه احساس آرامش می کند.

گفتن این سخن در شرایط عادی روابط بین دو کشور و البته با حفظ شرایط ، شاید مورد انتقاد قرار نگیرد ولی در حالی که سعودی ها علیه ایران رسماً شمشیر را از رو بسته اند و این عداوت به هیچ روی قابل کتمان نیست ، به هیچ وجه عزتمندانه نبوده است.
آقای صالحی در حالی این پوئن دیپلماتیک را به عربستان داده که همین چند وقت پیش ، مقامات سعودی 18 ایرانی را بدون طی تشریفات حقوقی و بین المللی ، گردن زدند. به علاوه عربستان درست در همان لحظه ای که صالحی آن سخنان را می گفت ، در حال تولید نفت مازاد بر سهمیه اش بود تا مشتریان نفت ایران را مجاب کند که نفت ایران را نخرند. در واقع ، عربستان ، اسپانسر نفتی تحریم ها علیه ایران است.
در منطقه نیز روند تقابل ایران و عربستان همچنان در حد اعلاست که گفتنش تکرار مکررات خواهد بود.

البته شاید گفته شود که این گونه از موضع تواضع(!) سخن گفتن ، برای همین است که تنش ها کاهش یابد. ولی واقعیت مطلب این است که ناز کشیدن های یک طرفه در عالم سیاست همواره حمل بر ضعف می شود و نتیجه عکس می دهد.
وانگهی حال که احمدی نژاد دعوت ملک عبدالله را پذیرفت و در کنارش نشست و صالحی هم عربستان را خانه خود دانست و احساس آرامس کرد ، آیا روابط ایران و عربستان خوب شد - یا حتی در مسیر بهبود قرار گرفت - یا این که فقط سعودی ها را متوقع کردیم و برگشتیم؟! آیا در مواضع عربستان راجع به تحریم ایران ، بحرین ، سوریه ، اتباع ایرانی و ... کوچکترین نرمشی ایجاد شد؟ و اساساً چه لزومی داشت وزیر امور خارجه کشور بزرگی مانند ایران ، عربستان را خانه خود بخواند و بگوید که در آنجا احساس آرامش می کند؟

البته همان طور که گفته شد ، این ادبیات متأسفانه رواج دارد. همین چند وقت پیش بود که رئیس جمهور کشورمان در جمع مهمانان مصری -که با پول ایران به تهران آمده بودند- گفت که برای آبادانی و سازندگی مصر ، حاضر است در کارخانه های آنان کارگری کند!
احمدی نژاد یک بار هم گفته بود که حاضر است سفارت ایران را تا پایان وقت اداری در مصر دایر کند ؛ سخنی که با سردی مقامات قاهره مواجه شد.
حافظ منافع ایران در قاهره نیز بعد از انقلاب مصر ، برای به دست آوردن دل مصری ها گفت: حاضریم گندم و آهن را به زیر قیمت به مصری ها بفروشیم و روابط را از سر بگیریم . ولی مقامات جدید مصر گفتند که باید حالا حالاها این "درخواست" ایران ، در صف بررسی بماند تا آنها تصمیم بگیرند.

پیش از این هم معاون رئیس جمهور ایران گفته بود که هر گاه در هیأت دولت ، درباره منافع ایران و عراق صحبت می شود ، همه متفق القول هستند که اولویت با منافع عراق است!

آقایان مسوولان نباید فراموش کنند که هر آنچه می گویند ، در کنار بازتاب های خارجی ، در داخل کشور نیز منعکس می شود و باید به گونه ای سخن بگویند که لااقل احساسات و غرور ملی مردم نیز در داخل مجروح نشود. مسوولان یادشان باشد که اگر چیزی در داخل می گویند ، این طور نیست که فقط داخلی ها آن را بشنود و دنیا خبردار نشود یا اگر چیزی را در خارج بر زبان می رانند ، به داخل نمی رسد!

واقعاً کجای این گونه سخن گفتن ها با "عزت،حکمت و مصلحت" که سه رکن سیاست خارجی ماست ، همخوانی دارد؟ تا کی باید برخی مسوولان ، ایران و غرور ملی ایرانیان را پیش پای کشورهای عربی قربانی کنند؟ دوستی ما با جهان و از جمله کشورهای عربی ، باید یک سیاست دائمی باشد و مناقشه ای در این باره نیست ولی قرار نیست ما یکسره نیاز باشیم و آنها سراسر ناز باشند.

احساسات و غرور ملی ، مقوله ای است که به نظر می رسد برخی مسوولان باید درباره اش کتابی یا دستکم مقاله ای بخوانند و یا لااقل از همتایان خارجی شان یاد بگیرند؛ این طوری شاید کمتر قربان صدقه این و آن بروند و یا وقتی به عنوان یک مقام رسمی به یک نشست بین المللی می روند ، به دربان و نگهبان و مسوولان تشریفات جایی که می روند ، تند تند دست تکان ندهند و سنگین باشند و فراموش نکنند که آنها در خارج از ایران ، نه خودشان ، که نماینده یک ملت بزرگ هستند.